خیلی از مردم وقتی به میز یا دفتر یک ریاضیدان نگاه میکنند، احساس میکنند که آنجا نامرتب است. اما پشت این «شلوغی» دلایل ساده و قابلفهمی وجود دارد. در ادامه با زبانی ساده میگوییم چرا اینطور میشود و این وضعیت چه فایدههایی میتواند داشته باشد.
۱. تمرکز روی محتوا نه ظاهر:
برای بسیاری از ریاضیدانها مهمترین چیز «ایده» و «مسأله» است، نه چیدمان میز. آنها بیشتر زمانشان را صرف فکر کردن روی یک مسئله، فرمول یا اثبات میکنند؛ بنابراین اولویتشان نظم ذهنی است نه نظم ظاهری. ممکن است کاغذها روی هم باشند، اما خود ریاضیدان میداند هر برگه کجاست.
۲. انباشت منابع و یادداشتها:
کار ریاضی معمولاً نیاز به رجوع همزمان به چند کتاب، مقاله و دفترچه یادداشت دارد. وجود این منابع کنار هم ظاهر شلوغی ایجاد میکند؛ اما برای صاحب میز، این مجموعه مثل یک «کتابخانهٔ دمدستی» است که سریع به آن دسترسی دارد.
۳. نظمی پنهان در ظاهری نامنظم:
آنچه دیگران نامرتب میبینند، ممکن است برای ریاضیدان نظم خاص خودش را داشته باشد — مثلاً یادداشتها بر اساس ایدهها یا مرحلههای مختلف پروژه چیده شدهاند. این یک «نقشهٔ ذهنی» است که روی میز پیاده شده. آلبرت اینشتین در پاسخ به پرسشی که دربارهی بهمریختگی میز کارش مطرح شده بود، گفت:«اگر یک میز بهمریخته نشاندهندهی یک ذهن آشفته است، پس دربارهی یک میز خالی چه فکری میتوان کرد؟»
۴. حفظ جریان خلاقیت:
وقتی روی یک ایدهٔ خوب متمرکز میشوید، مرتب کردن میز ممکن است باعث پریدن فکر و قطع شدن روند کار شود. به همین دلیل بعضیها ترجیح میدهند اجازه دهند کمی بینظمی بماند تا جریان فکریشان قطع نشود.
۵. شلوغی گاهی کمک به خلاقیت میکند:
پژوهشها نشان دادهاند که محیطهای نسبتاً شلوغ میتوانند به فکر متفاوت و ایدههای نو کمک کنند. یعنی شلوغیِ کنترلشده ممکن است ذهن را از الگوهای تکراری دور کند و ترکیب ایدههای تازه را آسانتر سازد.
۶. اما همهچیز مزیت نیست — معایب هم دارد:
شلوغی بیش از حد میتواند حواسپرتی بیاورد و کار دقیق یا تمرکز طولانی را سخت کند. بعضی افراد با میز مرتب بهتر تمرکز میکنند. در نتیجه هر کس باید تعادلی پیدا کند که برای خودش بهترین کارایی را داشته باشد.
چند نکتهٔ کاربردی برای دانشآموزان:
- اگر میخواهی مثل یک ریاضیدان کار کنی، لازم نیست همیشه میز کاملاً مرتب باشد؛ اما یاد بگیر کجا چه چیزی را گذاشتهای تا وقت تلف نکنی.
- برای کارهای بلندمدت، بخشبندی کن: یک جای مخصوص برای کتابها، یک جای مخصوص برای یادداشتها و یک جای مخصوص برای ایدههای و مسائل پراکنده.
- اگر حس میکنی شلوغی ذهنات را بهم میزند، چند دقیقه نظم ظاهری برقرار کن تا بهتر تمرکز کنی. بعضی وقتها مرتبکردن موارد، کارساز هست.
جمعبندی:
ظاهری که دیگران «بینظم» مینامند، برای بسیاری از ریاضیدانها یک نظم پنهان و مفید دارد: دسترسی سریع به منابع، حفظ جریان خلاقیت و نگهداری نقشهٔ فکری روی میز. اما هر چیزی حدی دارد و بهتر است هر کس سبکِ کاریِ خودش را با نیازهای فکریاش سازگار کند.
